Relatorio Politika 10 – Istria Ezist nsia CPD-RDTL no Implikasaun sira ba Futuru Estadu DemokrA?tiku

December 10, 2015

Objetivu Fah Relatriu Politika
Introdusaun

Belun nuaiudar NGO Timorense, ho nian vizaun Sosiedade Timor-Leste iha kbiit, kreativu no krAitiku hodi hametin dame ba dezenvolvimentuai no misaun aiServi sosiedade no prevene konflitu ho integridade no inovativuai, Belun nian Valores mak aiAkontabilidade, integridade no inovativuai. Belun estabelese sistema Atensaun no Responde Sedu (AtReS) iha Timor-Leste. Sistema neaibele kontribui ba estabilidade no promove seguransa ema nian liuhosi prevene eskalasaun ba violAinsia. Liuhosi sistema neai, Belun dezenvolve no publika ona relatriu politika ba dala sanulu husi prosesu tomak. Iha peskiza neaifoka ms ba rekomendasaun neaibBelun atu hatutan rezultadu ba Governu, reprezentante sira neaibpartisipa iha diskusaun no parseria dezenvolvimentu hotu hodi tabik ba responde konflitu ho pasAifikamente. Iha nivel lokl, Belun rekoAiese katak, presiza iha kooperasaun integradu hodi prevene konflitu. Nuneai, organizasaun sosiedade sivAil, autoridade lokl no ema seluk iha baze sai membru Rede Prevensaun no Responde ba Konflitu (RPRK) iha nivel postu administrativa no hetan beibeik relatriu AtReS, hodi bele kompleta malu atu kria resposta neaibrelevante hodi hatn ba tensaun iha kada postu administrativu, Iha relatriu neaifoka liub asuntu ezistAinsia organizasaun CPD-RDTL ho sira nia orientasaun no manifestu polAitika no atividade kooperativa. Depois Parlamentu Nasionl no Konsellu Ministru hasai rezulusaun aii ( No. 5/III/2014 no No. 8/2014) hodi taka grupu neaikonsidera ilegl no f mandatu ba Instituisaun Seguransa no Defeza atu halo operasaun hodi taka grupu neai. Kondisaun neaihamosu tensaun konflitu, tanba neaiBelun halo peskiza hodi dezenvolve polAitika ho nian rekomendasaun ba parte hotu-hotu neaibenvolve direta no oins buka solusaun pasAifiku ba mantAin estabilidade nasionl. Iha relatriu neaianlize no hakerek bazeia ba dadus neaibhetan husi peskiza sein kualkuer parsialidade entre komponente sira neaibhalo konflitu. Iha relatriu neaiBelun hatudu nafatin nian neutralidade atu hakerek no analiza tuir realidade konspirasaun polAitiku neaibakontese. Tanba pas neibmoris hkmtek ho kontribuisun pozitivu husi komponente hotu-hotu, klru ktk Governu k Estdu bele foku b reliz estrtiji nsionl b dezenvolvimentu sosiu-politiku no ekonmiku tuir plnu nsionl hodi lkns objetivu Governu ih kurtu przu no lkns objetivu Estdu b longu przu ih prosesu dezenvolvimentu multisetorl b objetivu bem komn.
Objetivu Reltriu
Reltriu politik id neie identifik on preokupsun lubuk id neieb mosu eziste no ih posibilidde bele mosu tn ih futuru mi, tnb nei liuhosi nlize ddus no hkerek reltriu no rekomendsun profundu neeb identifik estrt ji hodi responde tensun politiku neeb kontese entre Governuho membru CPD-RDTL sir hodi nuneibele kontribui b estbilidde no dezenvolvimentu pis:
• Hmosu on estrtiji/plnu kolbortivu hodi hlo dilogu no medisun neibrezolve tensun no hmenus risku konflitu;

o Identifik on oportunidde tu membru k eis membru CPD-RDTL bele prtisip no kontribui b dezenvolvimentu ekonmiku rejionl toiio nivel suku liuhosi tividde koopertiv neibGovernu prontu suport;
o Identifik on nesesidde no sistinsi sosil blu hodi promove bein ii str b eis membru CPD-RDTL sir;
Refors relsun entre eis membru CPD RDTL no komunidde jerl hodi hkribi b violinsi no hmetin dme ih sosiedde.
utr xve no grupulvu neibtu simu reltriu nei:
• Prlmentu Nsionl, liuliu b Komisun F neibpeskizdr Belun entrevist no ms komisun seluk;
• utoridde Governu no Estdu, inklui: Ministiriu Komirsiu Industri no mbiente (MKI); Ministiriu Solidriedde Sosil (MSS) – Sekretriu Estdu Veternu no Segurns Sosil; Ministiriu Justis; Ministiriu grikultur e Pesk;
• Instituisun Segurns (PNTL) no Defez (F-FDTL) no ms instituisun seluk neibrelevnte;
• Liderns no membru CDP-RDTL neibmk envolve ih Fokus Grupu Diskusun no entrevist;
• Membru veternu sir ih distritu refere neibpeskizdr Belun entrevist liub;
• B lider no Governu lokl, membru RPRK no komunidde jerl nivel subdistritu neibenvolve ih foku b diskusun grupo;
• B NGOs nsionl no internsionl sir, jinsi internsionl sir neieb progrm fokus b ssiu politiku no prevensun konflitu.

Ba informasaun liutA?n, favA?r kontaktu ami bylah.belun@gmail.com (7727 6671) ka costa.belun@gmail.com (7724 6272).

Relatorio Politika 10.